Γράφει ο Γιώργος Δεληκώστας, Mentor/L&B Coach
Τα συναισθήματα είναι ένα φυσικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας. Εμφανίζονται καθημερινά — άλλοτε ήπια, άλλοτε έντονα — και λειτουργούν σαν σημάδια εσωτερικής πληροφορίας. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι μάθαμε να τα ελέγχουμε, να τα κρύβουμε ή να τα απορρίπτουμε, φοβούμενοι μήπως μας αποδυναμώσουν. Η αλήθεια είναι πως το συναίσθημα δεν είναι ο εχθρός· η καταπίεσή του είναι.
Η αποδοχή είναι το πρώτο βήμα προς την ισορροπία — γιατί μέσα από αυτήν ξεκινά η κατανόηση, η ρύθμιση και η απελευθέρωση.
Το πρώτο βήμα για να αποδεχθείς ένα συναίσθημα είναι να το παρατηρήσεις χωρίς να προσπαθήσεις να το αλλάξεις. Συνήθως, όταν νιώθουμε άγχος ή θυμό, παλεύουμε να τους “βάλουμε τέλος”. Όμως το συναίσθημα χρειάζεται αναγνώριση, όχι βιασύνη για λύση.
Η απλή παρατήρηση μειώνει την ένταση του αυτόματου μηχανισμού αντίδρασης.
Όταν δεν αντιστέκεσαι, δίνεις στον εαυτό σου χώρο να καταλάβει τι πραγματικά συμβαίνει μέσα σου.
Γιατί δουλεύει: Η παρατήρηση ενεργοποιεί τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου — το κέντρο επίγνωσης — μειώνοντας τη δραστηριότητα της αμυγδαλής, που παράγει ένταση και φόβο. Έτσι, η ψυχολογική πίεση υποχωρεί και η αίσθηση ελέγχου επανέρχεται φυσικά.
Όταν μάθεις να παρατηρείς χωρίς να παρεμβαίνεις, το επόμενο βήμα έρχεται σχεδόν από μόνο του: η ανάγκη να κατανοήσεις τι ακριβώς νιώθεις.
Το δεύτερο βήμα είναι να ονομάσεις αυτό που νιώθεις: “νιώθω λύπη”, “φοβάμαι”, “είμαι ανήσυχος”.
Η πράξη της ονομασίας δεν είναι τυπική· είναι θεραπευτική. Όταν λες “αυτό είναι φόβος” ή “αυτό είναι θυμός”, παίρνεις απόσταση από την ταύτιση. Δεν είσαι ο θυμός σου· απλώς τον παρατηρείς.
Γιατί δουλεύει: Η λεκτική αναγνώριση μετατρέπει το άμορφο συναίσθημα σε συνειδητή πληροφορία. Έρευνες δείχνουν ότι η απλή πράξη του “labeling” μειώνει τη συναισθηματική φόρτιση και βοηθά τον εγκέφαλο να ρυθμίσει πιο αποτελεσματικά την απόκριση στο στρες.
Μόλις το συναίσθημα αποκτήσει όνομα, αναζητά χώρο να εκφραστεί. Κι εκεί βρίσκεται το επόμενο βήμα της αποδοχής.
Αφού το αναγνωρίσεις, χρειάζεται να του δώσεις διέξοδο. Η έκφραση δεν σημαίνει ξέσπασμα· σημαίνει επικοινωνία. Να πεις “νιώθω πίεση αυτές τις μέρες” ή “φοβάμαι ότι θα αποτύχω”. Όταν εκφράζεσαι με ηρεμία και ειλικρίνεια, δημιουργείς έναν χώρο όπου το συναίσθημα μπορεί να κυλήσει αντί να συσσωρευτεί.
Γιατί δουλεύει: Η επικοινωνία απελευθερώνει το σύστημα από τη συσσωρευμένη ένταση και ενισχύει τη σύνδεση. Ο εγκέφαλος, αντί να λειτουργεί σε “λειτουργία απειλής”, ενεργοποιεί περιοχές συνεργασίας και ενσυναίσθησης. Έτσι, η συναισθηματική ρύθμιση γίνεται συλλογική εμπειρία, όχι μοναχικός αγώνας.
Μερικές φορές, όμως, το συναίσθημα δεν χρειάζεται λέξεις — χρειάζεται παρουσία. Και αυτή η παρουσία χτίζεται στο επόμενο βήμα.
Η παρόρμηση να απομακρυνθούμε από ένα δυσάρεστο συναίσθημα είναι φυσική. Όμως, η πραγματική αποδοχή γεννιέται όταν μείνεις για λίγο μαζί του. Να αναπνεύσεις μέσα του, χωρίς να το αναλύσεις ή να το κρίνεις. Αυτή η μικρή παραμονή είναι συχνά το σημείο όπου κάτι αλλάζει — όχι γιατί εξαφανίζεται το συναίσθημα, αλλά γιατί παύει να σε κυριαρχεί.
Γιατί δουλεύει: Η παραμονή μέσα στο συναίσθημα επιτρέπει στο νευρικό σύστημα να “επαναπρογραμματιστεί”. Όταν ο εγκέφαλος συνειδητοποιήσει ότι μπορείς να βιώνεις ένταση χωρίς να απειλείσαι, δημιουργεί νέες συνδέσεις ασφάλειας και μειώνει τη μελλοντική αντιδραστικότητα.
Κι όταν μπορέσεις να μείνεις μέσα στο συναίσθημα χωρίς να το απορρίπτεις, τότε μπορείς να αρχίσεις να ακούς τι προσπαθεί να σου πει.
Κάθε συναίσθημα κρύβει ένα μήνυμα. Ο θυμός μπορεί να δείχνει ανάγκη για όρια, η λύπη ανάγκη για στήριξη, ο φόβος ανάγκη για ασφάλεια, και το άγχος ανάγκη για σταθερότητα ή ξεκούραση. Όταν κατανοήσεις ποια ανάγκη εκφράζεται, το συναίσθημα μετατρέπεται σε καθοδήγηση.
Γιατί δουλεύει: Η κατανόηση της ανάγκης πίσω από το συναίσθημα μετακινεί το μυαλό από τη σύγκρουση στη λύση. Αντί να πολεμάς το συναίσθημα, το χρησιμοποιείς ως εργαλείο αυτογνωσίας. Η ένταση μετατρέπεται σε ενέργεια δράσης, και η αποδοχή σε δημιουργική κατεύθυνση.
Όταν το συναίσθημα αποκτήσει φωνή, ολόκληρο το σύστημα αρχίζει να συνεργάζεται.
Κι εκεί γεννιέται η αληθινή ισορροπία.
Μια συστημική ματιά
Το συναίσθημα δεν λειτουργεί απομονωμένα. Είναι μέρος ενός ευρύτερου συστήματος που περιλαμβάνει το σώμα, τον νου, το πνεύμα και τις σχέσεις μας. Όταν το καταπιέζεις, το σύστημα μπλοκάρει: το σώμα σκληραίνει, ο νους υπερλειτουργεί και η ενέργεια διασπάται.
Όταν το αποδέχεσαι, η ροή αποκαθίσταται. Το σώμα ηρεμεί, η σκέψη καθαρίζει και η παρουσία επιστρέφει. Η αποδοχή είναι η πράξη που “επαναφέρει το σύστημα σε συνοχή” —
ένα βήμα που δεν απαιτεί δύναμη, αλλά θάρρος να σταθείς εκεί που είσαι.
Η αποδοχή δεν σημαίνει παραίτηση· σημαίνει συνειδητότητα. Είναι η στιγμή που λες στον εαυτό σου: «Αυτό είναι που νιώθω τώρα — και είναι εντάξει.»
Από εκεί ξεκινά η ελευθερία. Γιατί κάθε φορά που αφήνεις ένα συναίσθημα να υπάρξει,
του επιτρέπεις να ολοκληρωθεί.
Φράση-Άγκυρα
«Κάθε συναίσθημα που βρίσκει χώρο μέσα σου, παύει να φωνάζει και αρχίζει να σου μιλά.»