Εκπαίδευση

«O ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του κι όταν πια του έχει διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας το μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες… Νίκος Καζαντζάκης»

Εκπαίδευση για μας δεν σημαίνει απλή απόκτηση γνώσεων, αλλά η συστημική ανάπτυξη και πρόοδος ενός ατόμου ή ενός οργανισμού. Η εκπαίδευση πραγματοποιείται μόνον όταν μια νέα γνώση μεταφράζεται σε διαφορετική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να επαναλαμβάνεται. Μια επιτυχημένη για μας εκπαίδευση είναι σχεδόν ταυτόσημη με την έννοια της «μετάνοιας», σύμφωνα με την οποία το άτομο συνειδητοποιεί τις «λάθος» σκέψεις, στάσεις και συμπεριφορές του και τις αλλάζει προς το «ορθότερον».

Συνεπώς, εκπαίδευση για μας, είναι η σταθερή αλλαγή της σκέψης, των στάσεων και των συμπεριφορών, που προκύπτει ως έμμεσο ή άμεσο αποτέλεσμα της γνώσης και της εμπειρίας.

Ένας άνθρωπος που εκπαιδεύεται αλλάζει νοήματα, «κατανοήσεις», νοητικούς χαρτες ή μοντέλα, δηλαδή τα συστήματα γνώσεων, αξιών, πιστεύω, παραδοχών, υποθέσεων, σημασιών, τα οποία είναι καταχωρημένα στον «εγκέφαλο» και προγραμματίζουν τη δράση και τη συμπεριφορά του ατόμου. Η εκπαίδευση προϋποθέτει καταρχάς την «αποεκπαίδευση», δηλαδή τη διαγραφή των υφιστάμενων στοιχείων των νοητικών χαρτών και την εγγραφή σε αυτούς νέων «γνώσεων», πράγμα απαραίτητο για την αλλαγή του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς. Οι νέες «γνώσεις» ασφαλώς προκύπτουν μέσω της «εμπειρίας», της «έρευνας» και του «πειράματος».

Σκοποί της εκπαίδευσης στο Ελληνικό Ινστιτούτο Συστημικής Επαγγελματικής και Προσωπικής Ανάπτυξης είναι να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι να:

Αποκτήσουν γνώσεις σε σχέση με γεγονότα, διαδικασίες, διεργασίες, οι οποίες δυνητικά θα αξιοποιηθούν σε ένα ευρύτερο φάσμα παρόμοιων καταστάσεων με αλλαγές ή τροποποιήσεις

 Αναπτύξουν νέες δεξιότητες, οι οποίες απορρέουν από την συνειδητοποίηση και βελτίωση του προηγούμενου τρόπου ζωής

Εκπαιδευτούν στην διαχείριση αλλαγών, δηλαδή να είναι σε θέση να διαχειριστούν δυναμικές και πολύπλοκες καταστάσεις οι οποίες χρειάζονται νέες – πρωτότυπες λύσεις μέσω πειραματισμού, και να αξιοποιούν τα «μαθήματα» που παίρνουν.

Εκπαιδευτούν να εκπαιδεύονται, μια διαδικασία που επιτρέπει να σχεδιάζουν το μέλλον και να διαμορφώνουν το περιβάλλον, αντί να προσαρμόζονται σε αυτό.

Όλα αυτά διαμορφώνονται μέσα από τα 5 βασικά πεδία που χρησιμοποίησε ο P. Senge για τους οργανισμούς που μαθαίνουν:

1. Προσωπική Κυριαρχία

Το κύτταρο της μάθησης ασφαλώς είναι το άτομο. Οι άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από υψηλό επίπεδο «προσωπικής κυριαρχίας» συνειδητοποιούν το ποιοι είναι, πού είναι, πού θέλουν να πάνε και πώς, τις συνέπειες των πράξεων, των συναισθημάτων και των αποτελεσμάτων τους. Διακρίνονται, δηλαδή, από αυτογνωσία, αίσθημα αποστολής και διάθεση για συνεχή ανάπτυξη, τα οποία αποτελούν το θεμέλιο της μάθησης. Η προσωπική κυριαρχία αφορά:

2. Νοητικά Μοντέλα

Τα νοητικά μοντέλα, συνίστανται σε υποθέσεις, παραδοχές, γενικεύσεις, σημασίες και εικόνες, οι οποίες προσδιορίζουν το πώς αντιλαμβανόμαστε και κατανοούμε τον εαυτό μας, τον κόσμο ή την πραγματικότητα, το πώς σκεφτόμαστε και ενεργούμε. Τα νοητικά μοντέλα των ανθρώπων είναι φυσικό να είναι διαφορετικά, πράγμα που συνεπάγεται διαφορετικές αντιλήψεις και διαφωνίες. Η συλλογική μάθηση προϋποθέτει, αφενός τη συνειδητοποίηση και την αποσαφήνιση των δικών μας νοητικών μοντέλων και αφετέρου την κατανόηση των νοητικών μοντέλων των άλλων. Ασφαλώς, η ανάπτυξη νέων κοινών νοητικών μοντέλων αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της οργανωσιακής μάθησης.

3. Ομαδική Μάθηση

Η σπουδαιότητα της ομαδικής μάθησης προκύπτει από τις σημαντικές συνεργίες που μπορούν να επιτύχουν τα άτομα όταν μαθαίνουν ομαδικά. Ομαδική μάθηση είναι η ικανότητα να αναπτύσσουμε «συλλογική εξυπνάδα», «ομαδική νοημοσύνη» και κοινές γνώσεις. Ομαδική μάθηση σημαίνει διάλογος, συμμετοχή όλων στη δημιουργία και μοίρασμα της γνώσης, χτίσιμο της γνώσης του ενός πάνω στη γνώση του άλλου, κατανόηση των νοητικών μοντέλων των άλλων και δημιουργία κοινών νοητικών μοντέλων. Ομαδική μάθηση, επιπλέον, σημαίνει να μαθαίνει το κάθε μέλος της ομάδας από τις εμπειρίες, τις επιτυχίες, τα λάθη και τις αποτυχίες των άλλων.

4. Κοινό Όραμα

Το κοινό όραμα ενεργοποιεί – κινητοποιεί τους ανθρώπους για κοινή βελτίωση και πρόοδο. Η διάθεση για εκπαίδευση, δεν μπορεί να υπάρχει αν δεν έχει νόημα. Αυτό το νόημα το δημιουργεί το κοινό όραμα, το οποίο εκφράζει το προσωπικό όραμα, τις προσωπικές και συλλογικές προσδοκίες, επιθυμίες και όνειρα.

Πιο συγκεκριμένα, το κοινό όραμα συμβάλλει στο να:

• Ενεργοποιεί – κινητοποιεί τα άτομα μέσω της παρακίνησης και της δέσμευσης σε αυτό.
• Ενισχύει τη δυνατότητα δημιουργίας του επιθυμητού μέλλοντος.
• Μετατρέπει την αντιδραστική διάθεση – στάση σε πρόδραση και δημιουργική ένταση.
• Ωθεί σε συνεχή βελτίωση και πρόοδο.

5. Συστημική Σκέψη

Η συστημική σκέψη αποτελεί βασική αρχή μάθησης, αφού μετατρέπει και αυξάνει την ικανότητα:

• Να αντιλαμβανόμαστε και να κατανοούμε το όλο και όχι μόνο τα μέρη.
• Να κατανοούμε, να αναλύουμε και να συνθέτουμε αλληλοσυσχετίσεις, αλληλεξαρτήσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μερών που συνιστούν την ολότητα.
• Να προσδιορίζουμε και να κατανοούμε βαθιές αιτίες και συμπτώματα και τις σχέσεις μεταξύ τους.
• Να χρησιμοποιούμε μια κοινή γλώσσα και ένα κοινό εργαλείο για την κατανόηση, ανάλυση και σύνθεση πολύπλοκων φαινομένων.

«Αυτός που έχει ένα ΓΙΑΤΙ για να ζήσει, μπορεί να υπομείνει σχεδόν το κάθε ΠΩΣ»  Βίκτορ Φράνκλ